pehlevî hanedanı ne demek?

Pehlevî Hanedanı (Farsça: دودمان پهلوی romanize: Dudmān-e Pahlavī), İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan¹ kökenli hanedan.

Tarihçe

1921'de İran Kazak Tugay'nın eski bir tuğgenerali olan Rıza Han (1919 yılında Pehlevi soyadını almıştır) 3.000-4.000 kişilik güçlü müfrezesi ile Tahran'a girip Kaçar Hanedanı içinde iktidarı ele geçirmiş, 1925 yılında Ahmed Şah Kaçar'ı tahttan indirip kendini Şah ilan etmiştir.² Başlangıçta, Pehlevi çağdaşı Atatürk'ün Türkiye'de yaptığı gibi cumhuriyet ilan etmeyi planlamıştı. Ancak İngiliz ve din adamlarının muhalefeti karşısında bu fikirden vazgeçti.³

II. Dünya Savaşı sırasında Temmuz 1941'de güneyden İngiltere ve kuzeyden SSCB'nin İran'a saldırarak işgal etmesi üzerine, Rıza Şah Pehlevi tahtını oğlu Muhammed Rıza Pehlevi'ye bırakıp Güney Afrika'ya kaçmıştır.

Yıkılış

1970'lerin ortalarında, artan petrol gelirlerine güvenen Muhammed Rıza, ülkesinin ilerlemesi ve Beyaz Devrim reformlarınca bir dizi daha hırslı ve daha cesur planlara başladı. Ancak sosyoekonomik ilerlemeler din adamlarını rahatsız etti. İnsanlar İslami ilkelere bağlı bir ideoloji altında toplanmaya başladı. Ayetullah Humeyni de bunun lideri oldu. Pehlevi rejimi Ocak 1979'da Ayetullah Humeyni önderliğinde gerçekleştirilen İran Devrimi sonucunda hanedan yıkılmış ve Muhammed Rıza Pehlevi Enver Sedat'ın onur konuğu olarak ailesiyle Mısır'a sığınmıştır.⁴

Muhammed Rıza Pehlevi'nin ölümünün ardından Prens Rıza Pehlevi hanedanın varisi oldu.

Hanedan Reisleri Listesi

<table> <thead> <tr class="header"> <th>Ad</th> <th>Portre</th> <th>Doğum</th> <th>Ölüm</th> <th>Reislik başlangıcı</th> <th>Reislik sonu</th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><a href="İran_hükümdarları_listesi" title="wikilink">İran Şahları</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td>| 1</td> <td><a href="Rıza_Pehlevi" title="wikilink">Rıza Şah Pehlevi</a></td> <td></td> <td>15 Mart 1878</td> <td>26 Temmuz 1944</td> <td>15 Aralık 1925</td> </tr> <tr class="odd"> <td>| 2</td> <td><a href="Muhammed_Rıza_Pehlevi" title="wikilink">Muhammed Rıza Pehlevi</a></td> <td></td> <td>26 Ekim 1919</td> <td>27 Temmuz 1980</td> <td>11 Şubat 1979</td> </tr> <tr class="even"> <td><a href="Taht_talibi" title="wikilink">Taht talipleri</a></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td>| 1</td> <td><a href="Muhammed_Rıza_Pehlevi" title="wikilink">Muhammed Rıza Pehlevi</a></td> <td></td> <td>26 Ekim 1919</td> <td>27 Temmuz 1980</td> <td>11 Şubat1979</td> </tr> <tr class="even"> <td>| —</td> <td></td> <td></td> <td>14 Ekim 1938</td> <td><big>-</big></td> <td>27 Temmuz 1980<a href="#fn1" class="footnote-ref" id="fnref1" role="doc-noteref">1</a></td> </tr> <tr class="odd"> <td>| 2</td> <td><a href="Rıza_Pehlevi_(İran_prensi)" title="wikilink">Rıza Pehlevi</a></td> <td></td> <td>31 Ekim 1960</td> <td><big>-</big></td> <td>31 Ekim 1980<a href="#fn2" class="footnote-ref" id="fnref2" role="doc-noteref">2</a></td> </tr> </tbody> </table> <section class="footnotes footnotes-end-of-document" role="doc-endnotes"> <hr /> <ol> <li id="fn1" role="doc-endnote"><a href="#fnref1" class="footnote-back" role="doc-backlink">↩︎</a></li> <li id="fn2" role="doc-endnote"></li> </ol> </section>

Kaynakça

Orijinal kaynak: pehlevî hanedanı. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Aghaie, Kamran Scot (1 December 2011). *The Martyrs of Karbala: Shi'i Symbols and Rituals in Modern Iran *. University of Washington Press. ISBN <bdi>978-0-295-80078-3</bdi>. ↩
Mashallah Ajudani". Ajoudani ↩
Curtis, Glenn E.; Hooglund, Eric. Iran: A Country Study: A Country Study. Government Printing Office. p. 27. ISBN <bdi>978-0-8444-1187-3</bdi>. ↩
↩